Kripto endüstrisi gelişiminin üç aşaması
1. Aşama: Bitcoin Eşler arası (P2P) e-nakit ödeme sisteminin doğuşu, kripto endüstrisini yaratmıştır ve 2009 ‘dan bu yana merkezi borsaların gelişimini teşvik etmiştir.
2. Aşama: Ethereum Ethereum’un programlanabilir akıllı sözleşmesinin ortaya çıkması, 2015 ‘ten bu yana kamu zincirlerinin ve merkezi olmayan uygulamaların (Dapps) gelişimini hızlandırmıştır.
3. Aşama: Çok zincirli- Çapraz zincire çağrı Çapraz zincir altyapı rekabeti başa baş gitse de çapraz zincir altyapısı, çapraz zincir uygulamalarını mümkün kılmaktadır ve gelişimini önemli ölçüde artırmıştır.
Çapraz Zincir
Blockchain ve çapraz zincirin ne olduğunu açıklayarak başlayalım. Blockchain, bir işlem bloğunun diğerini sırayla takip ettiği ve ağın madenciler/düğümler tarafından desteklendiği bir ağdır. İlk blok zincir Bitcoin blok zinciridir, piyasaya sürülmesinden bu yana birçok başka blok zincir oluşturulmuştur. Blokzincir teknolojisinin gelişiminde önemli bir kilometre taşı, akıllı sözleşmeleri destekleyen Ethereum ağının piyasaya sürülmesidir. Ethereum pazara hakim olmuştur ve Dapp’ler Ethereum’da yayılmaya başlamıştır. Ethereum’dan sonra, Ethereum’a meydan okumak için daha fazla halka açık zincir piyasaya çıkmış ve Dapp’ler farklı zincirlerdeki olasılıkları keşfetmeye başlamıştır. Günümüzde, Dapp’ler birden fazla zincirde kullanılmaktadır ve sonuç olarak kullanıcılar, birden fazla zincirde dijital varlıklara sahiptir ve güvenli ve verimli bir zincirler arası çözüme ihtiyaç duymaktadırlar. Sadece bir köprü değil, aynı zamanda bir çözüm olarak zincirler arası birlikte çalışabilirlik protokolü.
Mevcut Sorunlar- Merkezileştirme
· Merkezi borsalar (CEX)
· Merkezi
· Birlikte çalışılamaz (Non-interoperable)
Kripto Sektöründe Mevcut Çapraz Zincir Çözümleri
Blok zincirlerin birlikte çalışabilirliği sorununun çözümü, blok zincir teknolojisinin ve başta kripto para birimleri olmak üzere tüm türevlerinin dünya tarafından tanınmasını sağlayan en önemli faktör olabilir. İyi bir çapraz zincir protokolüne sahip olmak, projelere seçim özgürlüğü verir ve adil rekabet sağlar: bir ağ diğerinden daha ucuz veya daha hızlıysa, varlıklar serbestçe hareket edebilir. Bu gerçek ekonomik özgürlük ve en geniş mali ve çalışma fırsatları ile belirlenecek yeni bir ekonomik dönem anlamına gelecektir.
Röle Zinciri (Relay Chain) Olmayan Çözümler
· MPC (Çok Partili Hesaplama) yöneticisi ile çapraz zincir köprü uygulamaları
· Belirsizlik ve gizli anlaşma riski olan kâhin (oracle) doğrulama mekanizması
· PoS (hisse kanıtı) ile MPC’deki geçiş çözümü. (MPC’den biraz daha iyi)
· Uzun doğrulama bekleme süresine sahip optimistic roll-up (iyimser toplama)
· Heterojen zincirler arasında çapraz zincir sırasında ultra yüksek gas fee’ye (işlem ücreti) sahip light client doğrulama mekanizması
Polkadot & Cosmos Çözümü
· EVM (Ethereum Sanal Makinesi) ve diğer heterojen zincirlerin çapraz zincir ağını yazılım geliştirme kiti (SDK) üzerinden bağlaması zordur.
· Relay Chain (Röle Zincir), çapraz zincir uygulaması geliştiricileri yerine blok zinciri ana ağı geliştiricilerine adanmıştır.
· Thorchain, Cosmos’un ekosistem zincirleri olmasına rağmen, Thorchain’in çapraz zincir mekanizması hala MPC’dir.
· Polkadot henüz herhangi bir çapraz zincir uygulaması geliştirmemiştir.